Het effect van menstruatie op jouw sportprestatie

Een menstruatiecyclus duurt doorgaans tussen de 21 en 35 dagen, waarbij de meeste vrouwen een cyclus van ongeveer 28 dagen hebben. Variaties in cycluslengte zijn echter heel gewoon. Belangrijk om te weten is dat de duur en regelmaat van de cyclus kunnen variëren als gevolg van factoren zoals stress, hormonale schommelingen, dieet, lichaamsbeweging en gezondheidsproblemen. Verandering in de cyclus kan natuurlijk ook duiden op een zwangerschap, of een belangrijk signaal zijn voor een nieuwe fase waarin de vrouw zich bevindt. Vanaf het 35e levensjaar kunnen de hormonen in het lichaam veranderen richting de menopauze, waardoor de cyclus ook verandert.

Een menstruatiecyclus bestaat uit verschillende fasen die een vrouw elke (ongeveer) 28 dagen doorloopt. Door veranderingen in de hormonenniveaus gedurende deze dagen gaat een vrouw van de ene fase over in de andere fase van haar cyclus. Oestrogeen en progesteron zijn hierbij de bekendste hormonen - ook andere hormonen spelen een rol. 

Hormonen zijn de bewakers van de balans in ons lichaam. Ze worden geproduceerd in de hersenen en bepaalde klieren: zoals de bijnieren, schildklier en eierstokken. Ze reizen als boodschappers door de bloedbaan naar cellen of organen, waar ze specifieke reacties veroorzaken. Deze reacties kunnen het metabolisme reguleren, groei en ontwikkeling, stemming, voortplanting en zelfs van invloed zijn op hoe ons lichaam op stress reageert. Hormonen spelen hiermee een essentiële rol bij het soepel laten functioneren van ons lichaam en het in balans houden hiervan.

• Follikelstimulerend hormoon (FSH): FSH wordt geproduceerd in de hypofyse en stimuleert de groei en ontwikkeling van follikels in de eierstokken. Follikels zijn kleine blaasjes waarin zich onrijpe eicellen bevinden. FSH stimuleert de groei van follikels in de eierstokken, waarbij één follikel uiteindelijk dominant wordt en een volwassen eicel gaat bevatten die gereed is voor ovulatie.

• Oestrogeen: Oestrogeen wordt geproduceerd in de eierstokken en speelt een cruciale rol bij het reguleren van de eisprong (ovulatie). Het stimuleert de hypofyse om het follikelstimulerend hormoon (FSH) vrij te geven, dat vervolgens een eicel gereed maakt. Oestrogeen kan de hoeveelheid en de consistentie van cervicaal slijm bevorderen ter bevordering van eventuele bevruchting. Ook bevordert het seksueel verlangen en opwinding, en is het essentieel voor het handhaven van gezonde botdichtheid bij vrouwen. Oestrogeen is verantwoordelijk voor de productie van collageen, een eiwit dat je bindweefsel bij elkaar houdt en ervoor zorgt dat je huid, botten, slijmvliezen, spieren en kraakbeen elastisch blijven. Ook heeft het een gunstige invloed op je hart en bloedvaten, ten behoeve van normale bloeddruk en cholesterolwaarden.

• Progesteron: Progesteron wordt voornamelijk geproduceerd in de eierstokken. Het belangrijkste doel van progesteron is om de baarmoeder voor te bereiden op een mogelijke zwangerschap door het baarmoederslijmvlies te verdikken en te stabiliseren. Als er geen bevruchting plaatsvindt, daalt de progesteronspiegel en begint de menstruatie. Het is goed om te weten dat progesteron de spiergroei een klein beetje remt. Omdat vrouwen van nature meer progesteron aanmaken, ervaren zij over het algemeen mede hierdoor minder snelle spiergroei dan mannen.

• Luteïniserend hormoon (LH): LH wordt ook geproduceerd in de hypofyse en werkt samen met FSH om de menstruatiecyclus te reguleren. Een piek in LH-niveaus veroorzaakt de eisprong, waarbij een volwassen eicel uit de eierstok wordt vrijgegeven.

• Testosteron: Ook vrouwen produceren testosteron. Testosteron is gunstig voor het versterken van spieren en botten, en het verhoogt het libido van de vrouw. De aanmaak ervan is vrij stabiel gedurende de cyclus, met een kleine piek rond de ovulatie om de kans op bevruchting te vergroten.

Oestrogeen en progesteron hebben invloed op allerlei processen in het lichaam die direct of indirect de sportprestaties beïnvloeden. Ze beïnvloeden onder andere de hartfunctie, warmteregulatie en stofwisseling. Daarnaast heeft oestrogeen ook een gunstig effect op de spieropbouw en op de activatie van spiervezels. Progesteron remt juist spieropbouw. Hierdoor zou je kunnen aannemen dat wisselingen in concentraties van oestrogeen en progesteron invloed kunnen hebben op sportprestaties. In theorie zouden sportprestaties dus beter moeten zijn in de fase van de cyclus waarin het oestrogeengehalte hoog is en het progesterongehalte laag. Dit is het geval in de folliculaire fase; vlak voor de ovulatie. Hoewel onderzoeken op dit gebied deze kant op wijzen, is nog niet eenduidig bewezen dat de sportprestaties van vrouwen daadwerkelijk beter zijn in deze, of andere bepaalde fasen van de cyclus. Zoals fysiologe Stacy Sims zegt: “Je kunt ten allen tijden je PR halen.'’

Voorheen trainden vrouwen volgens dezelfde principes als mannen, omdat er nog weinig bekend was over vrouw-specifieke trainingsprincipes. Nu zijn er steeds meer onderzoeken en specialisten op het gebied van sport en vrouwen. Bij Mom in Balance begrijpen we als geen ander dat vrouwen fysiologisch verschillen van mannen. Naast een andere lichaamsbouw hebben vrouwen ook een andere verdeling van spiervezels, vetpercentage, longinhoud en hartvolume, waardoor het eigenlijk niet mogelijk is om vrouwen fysiek te vergelijken met mannen. Zeker als het gaat om hormonen, verschilt de vrouw compleet van de man. Naast energie en kracht kunnen ook motivatie en mindset wisselen. Waar je in je cyclus zit, kan mede bepalen hoe je je voelt. Hierin kunnen wij met onze workouts jouw sportroutine optimaliseren en hiermee het beheersen van jouw cyclus ondersteunen.

Wil jij jouw vrouwelijke kracht ook naar een hoger level tillen? Sport dwars door elk (cyclus) seizoen met ons mee!